Η Αναθεώρηση του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης

Σε πρόσφατη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, συζητήθηκε η αναθεώρηση του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης. Ο Περιφερειάρχης, εκφράζοντας την άποψη ότι η αναθεώρηση αποτελεί απλή διαδικασία προτάσεων έργων, περιορίστηκε σε μερικές απλές προτάσεις. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, επισημάναμε ότι η διαδικασία αναθεώρησης στα Ευρωπαϊκά Προγράμματα είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση τήρησης των στόχων, του προϋπολογισμού και των χρονοδιαγραμμάτων.

Η ανάγκη αναθεώρησης ενός προγράμματος προκύπτει από αρκετούς λόγους, μεταξύ άλλων:

1. Η μη τήρηση των όρων του εγκεκριμένου προγράμματος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
2. Η μη υλοποίηση του προγράμματος σύμφωνα με τους καθορισμένους στόχους.
3. Οι αλλαγές στη στρατηγική λόγω νέων πολιτικών ή οικονομικών δεδομένων.
4. Η προσαρμογή στις αναγκαίες περιφερειακές ανάγκες.
5. Η χαμηλή απορρόφηση κονδυλίων.
6. Η βελτίωση των όρων και διαδικασιών υλοποίησης.
7. Η ανάγκη μεταφοράς πόρων μεταξύ αξόνων προτεραιότητας.

Η πρότασή μας για την αναθεώρηση πηγάζει από τη μη τήρηση βασικών στόχων του κανονισμού και του εγκεκριμένου προγράμματος του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Έχουμε διαπιστώσει τα εξής:

• Η Ρήτρα Δίκαιης Μετάβασης δεν έχει εφαρμοστεί.
• Η συνέργεια των τριών Πυλώνων ύψους 7,5 δισεκατομμυρίων ευρώ δεν έχει πραγματοποιηθεί.
• Οι στόχοι του κανονισμού δεν τηρούνται όσον αφορά την μείωση των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής μετάβασης, παρέχοντας στήριξη σε εδάφη και εργαζομένους που πλήττονται.
• Η υλοποίηση είναι εξαιρετικά αργή. Μέχρι σήμερα, από τα 7,5 δισεκατομμύρια ευρώ, η περιοχή έχει δει μόλις 18.247 ευρώ από τον πρώτο Πυλώνα των 1 δισεκατομμυρίου ευρώ για τη Δυτική Μακεδονία.
• Δεν έχει καταβληθεί ούτε 1 ευρώ από τον δεύτερο Πυλώνα ύψους 1,9 δισεκατομμυρίων ευρώ για ιδιωτικές επενδύσεις.
• Δεν έχει δοθεί ούτε 1 ευρώ από τον τρίτο Πυλώνα ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ για τις μεγάλες δημόσιες επενδύσεις.
• Δεν έχει εγκριθεί καμία μεγάλη επένδυση από τις 16 εμβληματικές επενδύσεις.
• Δεν έχει δημιουργηθεί καμία θέση εργασίας.
• Δεν έχει χορηγηθεί χρηματοδότηση για την αποκατάσταση των ορυχείων.

Λαμβάνοντας υπόψη όλους τους παραπάνω λόγους, υποστηρίξαμε ότι το πρόγραμμα πρέπει να αναθεωρηθεί και τεκμηριώσαμε τόσο την παρέκκλιση από τον κανονισμό του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης όσο και από το εγκεκριμένο πρόγραμμα.

Προτάσεις για την Αξιοποίηση του Προγράμματος

Οι προτάσεις μας περιλαμβάνουν:

• Νομοθέτηση για την εφαρμογή της Ρήτρας Μετάβασης, όπως προβλέπεται στο εγκεκριμένο πρόγραμμα από την Επιτροπή.
• Αξιοποίηση των κονδυλίων και των τριών Πυλώνων, συνοδευόμενη από την κατάθεση ενός Ενιαίου Επιχειρησιακού Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης όπως προβλέπεται στο πρόγραμμα.
• Αναστολή της απόφασης του Διοικητή όσον αφορά την κατανομή πόρων του τρίτου Πυλώνα, με 63% στη Δυτική Μακεδονία και το υπόλοιπο στα νησιά.
• Κάλυψη του 10% της εθνικής συμμετοχής για την εκταμίευση του τρίτου Πυλώνα (1 δισεκατομμύριο ευρώ) από το Πράσινο Ταμείο.
• Κάθε πρόσθετο ποσό του Πράσινου Ταμείου να κατευθύνεται αποκλειστικά στον δανεισμό από την ΕΤΕπ (72%) του τρίτου Πυλώνα, στο πλαίσιο της δημοσιονομικής πολιτικής της χώρας.
• Αξιοποίηση του δεύτερου Πυλώνα για τις μεγάλες επενδύσεις με προσφορά μεγιστοποιημένων κινήτρων.
• Σταμάτημα της σπατάλης κονδυλίων σε δήθεν προγράμματα κατάρτισης που καταλήγουν σε φωτογραφικούς διαγωνισμούς στα Αθηναϊκά συμφέροντα.
• Αποκέντρωση του διαχειριστικού συστήματος του Ταμείου.

Όλες οι παραπάνω προτάσεις μας κρίθηκαν εκτός του θέματος της συζήτησης τόσο από τον Περιφερειάρχη όσο και από τον Πρόεδρο του Περιφερειακού Συμβουλίου. Απορούμε ειλικρινά:

Μήπως αδυνατούν να κατανοήσουν την έννοια της αναθεώρησης Ευρωπαϊκού προγράμματος ή δεν έχουν μελετήσει τον κανονισμό και το εγκεκριμένο από την Ε.Ε. πρόγραμμα;

Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι οι προτάσεις μας θεωρήθηκαν εκτός θέματος, και αυτό μας προβληματίζει ιδιαίτερα, ειδικά όταν υπάρχουν αναφορές ότι η Περιφέρεια μας κινδυνεύει να χάσει ένα σημαντικό πακέτο βοήθειας ύψους 7,5 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Υπάρχει κίνδυνος αυτό το πακέτο να κατευθυνθεί σε περιοχές που δεν πλήττονται από την απολιγνιτοποίηση, ή να χρησιμοποιηθεί για την υποστήριξη άλλων επενδύσεων που δεν ευνοούν τα συμφέροντα της Δυτικής Μακεδονίας. Πρόσφατες προκηρύξεις ύψους 140 εκατομμυρίων ευρώ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για μεγάλες εταιρείες αποδεικνύουν αυτή τη ανησυχία.

Η συζήτηση για την αναθεώρηση του άφαντου προγράμματος των 7,5 δισεκατομμυρίων ευρώ εκτυλίσσεται τη στιγμή που υψηλά κυβερνητικά στελέχη κάνουν ανακοινώσεις για μειώσεις της ανεργίας ή ενισχύουν συγκεκριμένους επιχειρηματικούς τομείς, όπως η βιομηχανία γούνας, με σημαντικά ποσά.

Κατά την πρόσφατη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, οι διάφοροι φορείς θα έπρεπε να είναι παρόντες, ωστόσο, η αίθουσα ήταν σχεδόν άδεια, η παρουσία του Περιφερειάρχη ήταν ελλιπής και η τοποθέτηση του Διοικητή ήταν απλή και επιφανειακή, ισχυριζόμενη ότι «όλα πηγαίνουν καλά».

Η αδυναμία της αναθεώρησης μπορεί να αποτελεί τη μεγαλύτερη χαμένη ευκαιρία για την περιοχή και απαιτεί άμεσες δράσεις από όλους τους αρμόδιους φορείς, με το συμφέρον του τόπου και της τοπικής κοινωνίας να είναι προτεραιότητα, υπεράνω κομματικών συμφερόντων.

Γεωργία Ζεμπιλιάδου
Περιφερειακή Σύμβουλος
Επικεφαλής του Συνδυασμού «ΕΛΠΙΔΑ»

Παράρτημα με Στοιχεία Αναφοράς

Παρέχονται στοιχεία για τις προαναφερθείσες αναφορές.

Ο Κανονισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (1^ος Πυλώνας ΤΔΜ), ο οποίος διέπει το πρόγραμμα αναφέρει σαφώς τη σημασία της συνέργειας και των τριών Πυλώνων, στόχος του οποίου είναι η στήριξη των περιοχών που υφίστανται μετάβαση.

• Στο άρθρο αναφέρεται ότι « οι στόχοι του ΤΔΜ είναι να μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής μετάβασης…»

Εν κατακλείδι, η συνέργεια και η υλοποίηση των στόχων του Ταμείου, καθώς και η αξιοποίηση των προβλεπόμενων κονδυλίων, απαιτούν άμεση προσοχή και αναθεώρηση της στρατηγικής.